Nguồn Gốc Họ Mạnh
Nguyên thủy họ MẠNH gốc ở tỉnh Bình Định. Khi Tây Sơn khởi nghĩa đánh Nguyễn Ánh (tức vua Gia Long) thì họ MẠNH di chuyển từ Bình Định vào Phú Yên lập nghiệp tại làng Thạnh Đức, xã Xuân Quang, huyện Đồng Xuân, và một số ít chi phái vào làng Tiên Châu, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên vào khỏang thế kỷ 18. Tổ tiên ông bà chuyên việc nông trang nhưng cũng không quên đào tạo con cháu mỗi đời ít nhiều học vấn để tự lập nghiệp sinh sống cùng noi gương thánh hiền sử thế cho phải đạo làm người. Bởi thế con cháu mỗi đời vẫn giữ được nề nếp truyền thống của tổ tiên.
Đời vua Tự Đức có ông Tổ thúc: MẠNH TUYỂN, đậu cử nhân làm quan đến chức quản đạo tại đạo Hà Tĩnh (tức Bố Chánh hay tỉnh Trưởng ngày nay). Đương thời tại chức, thời lúc ấy người Châu Âu nhứt là thực dân Pháp âm mưu xâm lược Việt Nam, tổ chức bọn tay sai buộc ông đầu hàng, ông cương quyết chống lại nhưng vì thế địch mạnh, thế ta yếu và cô lập nên chống không nổi, ông đã phục dược tử tiết để giữ trọn trung hiếu, quyết không đầu hàng bàn giao chính quyền cho bọn xâm lược. Được tin ấy vua Tự Đức nhớ ơn ngài đã tự tay xuống bút ban sắc lệnh hỏa tốc:
“LAN ĐỆ LIÊN KIỂN” sau đề TRẪM TỰ BÚT
Phụng thừa sắc lệnh nhà vua, quân lính thay phiên nhau chuyển được linh cữa người luôn luôn trên vai (không giờ phút nào để xuống đất) về mai táng tại làng Thạnh Đức sau mộ nguyên thủy tổ họ MẠNH.
Đến triều vua Khải Định người được truy phong sắc:
“TRUNG HƯNG DỰC BẢO TÔN THẦN”
và truyền lập lăng miếu thờ ngài tại xứ Nghệ An đồng thời lập lăng miếu thờ ngài tại nơi nguyên quán làng Thạnh Đức để nhớ ơn người trung liệt yêu nước chống ngoại xâm. Dưới thời phong kiến cứ đến ngày giỗ Ngài, con cháu hợp cùng lý trưởng … trong làng đem lễ vật đến lăng ngài cúng tế trang nghiêm có cỗ, chiên, nhạc phách văn tế. Hiện cháu bốn đời của ngài là ông MẠNH BẮC, con trai độc nhất của ông MẠNH TẤN là cháu đích tôn độc nhất của ngài thừa kế phụng sắc thờ ngài.
Từ ấy đến này, MẠNH tộc ngày càng đông, có nhiều chi phái, nhưng vẫn giữ được truyền thống của tổ tiên, giáo dục con cái giữ gìn phẩm chất, đạo đức, tư cách làm người, có nhân nghĩa lễ trí tín, cố gắng học hành, cần cù lao động. Trãi qua cuộc chiến tranh dai dẳng 30 năm, họ tộc có một số ít thoát ly tham gia kháng chiến, một số phân tán làm ăn sinh sống trong nước như Sài Gòn, Phan Rang, Nha Trang, Quy Nhơn, La Hai, Phước Lộc cùng một số làm ăn ở nước ngoài như Hoa Kỳ cũng đào tạo con cái có học vị, làm ăn sinh sống ấm no hạnh phúc, chăm lo nuôi dạy con cái nên người theo truyền thống tộc MẠNH.
Hằng năm cứ vào ngày 6 và 7 tháng 12 âm lịch tụ họp tại nhà từ đường họ MẠNH để trước là cùng nhau đi tảo mộ ông bà, sau là cùng nhau họp mặt hàn huyên tâm sự ôn cố tri tân, nhớ lại công đức của giòng họ tổ tiên. Từ đường họ MẠNH tọa lạc tại xóm chợ Lùng, thuộc làng Phước Lộc, xã Xuân Quang, huyện Đồng Xuân, một nơi phong cảnh hữu tình, có núi có sông, có đồng ruộng, khí hậu quanh năm mát mẻ với ngôi nhà cổ ở 3 gian, cây cột chạm trổ dùng để thờ cúng cùng một dãy nhà bếp và nhà ở. Hiện nay vì trải qua giai đoạn chiến tranh, nhà từ đường chánh không còn nữa mà chỉ còn nền nhà và một căn nhà phụ. (xem sơ đồ nhà từ đường MẠNH tộc trang sau).
Gia phả này được biên soạn ngày 6 tháng 4 năm Ất Mão tức ngày 16-5-1975 do ông MẠNH THẾ PHỔ soạn thảo cùng sự cộng tác của ông MẠNH HÙNG THIÊN, cháu đích tôn MẠNH VĂN TUẾ bổ sung, in ấn để sau này tiện tra cứu.
Gia phả này để con cháu chấp chiếu biết tông tích của tổ tiên mà tùy nghi kể tiếp lập thành gia phả riêng biệt của mỗi chi phái. Trong gia đình cũng cần kể tiểu sử của tiền nhân cho con cháu nghe trong các dịp hội họp gia tộc hoặc những ngày cúng giỗ, nhắc nhở mọi người hiểu biết về nguồn gốc dòng họ MẠNH để giữ vững truyền thống tổ tiên, ra sức nuôi dạy con cái học hành, đối nhân xử thế và cần cù lao động.
Mộ của thủy tổ Mạnh tộc MẠNH VĂN MINH được hậu duệ trùng tu năm 2013
Vua Khải Định truy phong sắc: TRUNG HƯNG DỰC BẢO TÔN THẦN cho ngài Mạnh Tuyển (tư liệu của Mạnh Minh Tâm)
Lăng ngài Mạnh Tuyển tại thôn Thạnh Đức xã Xuân Quang ,huyện Đồng Xuân, Phú Yên
Báo Phú Yên 22/10/2007, bài của PV.Kim Chi